کلتور او ټولنه

د امریکا لاس انجلس پولیسو اعلان کړی چې د مشهور امریکایي سندرغاړي سموکي رابېنسن پر وړاندې یې د جنسي تیري د تورونو په تړاو جنایي څېړنې پیل کړې دي.

په پنجشیر ولایت کې د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور ریاست چارواکي وایي، چې د دغه ولایت د عنابې ولسوالۍ په بازار کې یې یو شمېر کتاب پلورنځي پلټلي دي. وايي، دوی هغه کتابونه لټول چې د دغې ډلې د حکومت له لوري پرې بندیز لګول شوی.

له استبداد، تبعیض، محرومیت او محکومیت ورها خوا منډیګک بنسټ د افغانستان د تاریخي، فرهنګي او علمي میراث د ساتنې، څېړنې او خپرولو په نيت هڅې جاري ساتلې دي.

‏طالبانو د ننګرهار ولایت په حصارک، شېرزادو او خوږیاڼو ولسوالیو کې د تاریخي سیمو د کشف خبر ورکړ.

د نړۍوالو خبري اژانسونو د راپورونو له مخې، تېره شپه د برازیل په ریو دي جنیرو ښار کې د امریکا مشهورې سندرغاړې لیډي ګاګا تاریخي کنسرټ کې پولیسو د بم چاودنې مخه نیولې ده.

د هندي سینما (بالیووډ) د پېژندل شوي فلمي لوبغاړي رېتېش دېشموک د فلم یو نڅاګر د فلم له شوټینګ وروسته په سيند کې له ډوبېدو سره مړ شو.

يو جرمنی ګرځندوی پر ۱۸ هېوادونو له ګرځېدو او اوږده مزل وروسته بلخ ولایت ته رسېدلی دی. د باختر د رپوټ له مخې، روبین د طالبانو له تاوده هرکلي او « ټولنیز ژوند» خوښي ښودلې او ويلي يې دي چې د افغانانو ځانګړي کلتور، دودیز لباس او بې‌سارې مېلمه‌پالنې ډېر اغېزمن کړی.

د چین شینهوا اژانس د راپور له مخې، د طالبانو له واکمنیدو راهیسې د افغانستان خلک ورو ورو له کتاب لوستلو لرې شوي دي. جګړو، غربت اقتصادي ناورین او پر ځینو کتابونو د طالبانو بندیزونو دغه فرهنګ سخت اغېزمن کړی او د کتاب چاپ صنعت یې هم له ډېرو ستونزو سره مخ کړی.

په روسیه کې د « طالبان ټور» په نامه د یوه سیاحتي شرکت د ثبتولو چارې روانې دي، چې له روسیې نه افغانستان ته خلک په سیاحتي سفرونو ولیږي. دغه شرکت داسې مهال ثبتیږي، چې د روسیې سترې محکمې تازه د مسکو له تور نوملړه په موقت ډول د طالبانو د نوم اېستلو سپارښتنه کړې ده.

د اغاخان بنسټ د فرهنګي برخې استازي صاحبزاده امان‌الله د طالبانو د هنر او کلتور معین او ددې ډلې دفاع وزارت د استخباراتو مرستیال ته د کابل په بالاحصار کې د یو شمېر نویو پلان شویو رغنیزو چارو د پیل په اړه معلومات ورکړل.

په پېښور کې مېشت افغان هنرمندان د یو نامعلوم راتلونکې او خپلې کلتوري پېژندګلو د ساتنې په اړه ژور اندېښمن دي په ځانګړي توګه په داسې وخت کې چې په پاکستان کې د افغان کډوالو د اېستلو لړۍ روانه ده.

په داسې حال کې چې په کور دننه د طالبانو له‌خوا پر یو شمېر هنري فعالیتونو سخت بندیزونه لګېدلي، د هنر نړۍوالې ورځ سره سم په جلاوطنۍ کې یوه بنسټ د «افغانستان هنر اوونۍ» تر سرلیک لاندې یو کمپیان پیل کړی دی.

که د اسیا او افریقا اقلیمي نقشه وګورئ، نو د چین له سهیل- لویدیځ او هندوستان له شمال- لویدیځه رانیولې، بیا تر افغانستان، ایران منځني ختیځ او د افریقا تر شمال پورې به مو پام یوې وچې، کم‌ورښته او وچې جغرافیا ته ورواوړي.

د ټایلنډ په پلازمینه بنکاک کې د روسیې تبعه انځور اخیستونکي ویډیو ددې لامل شوه چې یوه ځوانه مېرمن په یوه شپه کې د نړۍ پېژندل شوې ماډله کړي. دغې مېرمنې په بنکاک کې سرکونه پاکول.

ښکلول یا بوسه ورکول د انساني احساساتو، محبت، اړیکې او نږدې والي یو له پخوانیو او طبیعي بڼو څخه ګڼل کېږي. دا عمل نه یوازې د مینې، درناوي او مثبتې اړیکې ښکارندویي کوي؛ بلکې په بېلابېلو ټولنو، فرهنګونو او دینونو کې یې توپیرونه، معناوې او محدودیتونه هم لیدل کېږي.

ځینې کسان داسې تبصرې کوي لکه د مغزو د تفکر سویچونه چې یې مړه یا خاموش وي. دوی ماغزه لري، خو تفکر او سویچ نه لري، خبرې کولای شي خو نه پوهېږي چې څه وایي. د چا چې د ماغزو د فکرونو سویچونه مړه وي، په عامیانه اصطلاح د داسې کسانو خبرو ته اوتې بوتې وایي.

د سترګو تورول او د رنجو کارول له پخوانیو دودونو څخه دی چې نه یوازې د ښکلا لپاره کارېږي؛ بلکې روغتیایي او دیني اړخونه هم لري.

د ننګرهار ولایت نامتو لیکوال، شاعر او ژورنالیست عطاء محمد هیله‌من په جلاوطنۍ کې د ورپېښې ناروغۍ له امله مړ شو. نوموړی شاوخوا شپږ میاشتې وړاندې د امریکا متحده ایالاتو کلفورنیا ایالت ته کډه شوی و.